INFORMACJE OGÓLNE

Gospodarkę leśną w Lasach Państwowych z zakresu zagospodarowania i użytkowania lasu prowadzi się w oparciu o plany urządzenia lasu sporządzanych dla nadleśnictw na 10 lat. Wykonują je dla Lasów Państwowych specjalistyczne jednostki, m.in. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej (BULiGL). Plany urządzenia lasu, po konsultacjach z udziałem społeczeństwa, są zatwierdzane decyzją Ministra Środowiska.

Przygotowanie planu poprzedza zawsze dokładna inwentaryzacja i ocena stanu lasu. Leśnicy określają takie cechy lasu, jak struktura, budowa, wiek, skład gatunkowy, stan zdrowotny czy warunki glebowo-siedliskowe. W działaniach przewidzianych do realizacji uwzględnia się cele gospodarki leśnej i funkcje, jakie pełnią lasy w urządzanym nadleśnictwie, również te edukacyjne i turystyczne. Bardzo ważnym elementem Planu Urządzenia Lasu jest uwzględnienie zadań zawartych w Planach Zadań Ochronnych (PZO), sporządzanych dla obszarów Natura 2000. Dostosowanie projektu planu do funkcji przyrodniczych jest podstawą zrównoważonego leśnictwa, uwzględniającego wszystkie funkcje lasu.

W planach urządzeniowych określono między innymi zasady zagospodarowania lasu oraz „etat cięć”. Pojęcie etatu rozpatruje się w dwóch płaszczyznach:

1. Po pierwsze określa się maksymalnie możliwą ilości drewna do pozyskania na 10 lat wyrażoną w m³.
2. Po drugie określa się powierzchnię (ha) jaka powinna zostać objęta różnego rodzaju zabiegami (zrębami, rębniami złożonymi lub trzebieżami).

Etat cięć jest to nic innego, jak cześć określonego przyrostu masy drzewnej nadleśnictwa, którą możemy pozyskać bez szkody dla stabilności drzewostanów. Przyrost określa się podczas trwających ponad pół roku, skrupulatnych pracach terenowych wykonywanych przez taksatorów. Taksator jest to osoba posiadająca najwyższe uprawnienia do opisywania lasu (inwentaryzowania) zatrudniona w Biurze Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. BULiGL po przeprowadzeniu prac terenowych czyli opisania drzewostanów (taksacji lasu) i określeniu zasobności ( ilości m3 na/nadleśnictwo), przez przeliczenie danych z siatki powierzchni próbnych określa możliwy etat do realizacji. Wartość ta jest to ilość drewna, jaką można i należy pozyskać bez zakłócenia zasady trwałości lasu.

Pozyskanie drewna odbywa się w ramach dwóch kierunków prac:  Użytkowania lasu rębnego (drzewostany dojrzałe)  i przedrębnego (drzewostany wymagające przecięcia ze względu na gatunek bądź przegęszczenie (zadrzewienie). W ramach pozyskania przedrębnego pozyskuje się drewno przy wykorzystaniu cięć  pielęgnacyjnych i sanitarnych, zgodnie z potrzebami hodowlanymi i ochronnymi drzewostanów. Użytkowanie rębne realizowane w ramach cięć odnowieniowych ma na celu zastąpienie starego drzewostanu młodym pokoleniem i stworzyć najkorzystniejsze warunki do wzrostu i rozwoju nowych drzew. Użytkowanie przedrębne obejmuje drzewostany młodszych klas wieku, które wymagają cięć pielęgnacyjnych dla zwiększenia możliwości rozwojowych drzew i poprawy ich jakości. W wyniku tych cięć poprawia się także zdrowotność drzewostanów.

W ostatnich latach na terenie RDLP w Białymstoku miały miejsce anomalie pogodowe w postaci wiatrów huraganowych. Szkody jakie wyrządziły wichury w znacznym stopniu pogorszyły sytuację zdrowotną (sanitarną) drzewostanów w wielu nadleśnictwach. Taka sytuacja zawsze, dodatkowo komplikują prace z zakresu pozyskania i zmuszają nadleśnictwa do intensywniejszych cięć w ramach porządkowania stanu sanitarnego lasu, zakłócając jednocześnie normalny cykl produkcji leśnej opartej o wyliczony etat. Etat ustalony w Planie Urządzania Lasu ( PUL) który zatwierdza bezpośrednio Minister Klimatu i Środowiska jest wartością nieprzekraczalną. Przy typowaniu drzewostanów do cięć uwzględnia się przede wszystkim aktualny stan lasu i jego zdrowotność i uszkodzenie. W przypadku obecnie realizowanego PUL na terenie naszego nadleśnictwa pozyskuje się znacznie więcej drewna w cięciach sanitarnych i pielęgnacyjnych w celu poprawy stabilności drzewostanów po niszczycielskich anomaliach pogodowych niż w cieciach zrębowych.

Pozyskanie drewna odbywa się poprzez różne rodzaje cięć. Najogólniej można je podzielić na cięcia:

rębne – prowadzone w drzewostanach dojrzałych do wyrębu;

przedrębne – których celem jest pielęgnacja rosnących drzewostanów;

przygodne – wynikające z nieprzewidzianych sytuacji pogodowych bądź zwalczania szkodliwych owadów i grzybów.

Użytkowanie rębne oparto o aktualne potrzeby hodowlane drzewostanów, kierując się ich wiekiem, jakością i zgodnością gatunkową drzew do warunków glebowych i klimatycznych. Opracowany wykaz powierzchni cięć na dany rok gospodarczy określa maksymalną wielkość użytkowania rębnego rocznie. Plan uwzględnia odstęp czasowy od poprzednich cięć wykonanych na zrębach sąsiadujących (ład czasowy). Odstęp prac zrębowych nie może być krótszy niż 4-5 lat.  Jednocześnie obowiązkowo  wprowadza się nowe pokolenie na zrębie poprzedzającym planowane cięcie.

Kolejność typowania drzewostanów do użytkowania w rocznym planie nadleśnictwa odbywa się w następującej kolejności:

Cięcia przygodne w ostatnich latach są wykonywane głównie ze względu na wichury.
Cięcia przedrębne –o charakterze selekcji pozytywnej. Wykonując je należy mieć na uwadze wybór odpowiedniej liczby drzew najlepszych i popieranie ich rozwoju przy jednoczesnym popieraniu biogrup drzew, mających wzmocnić naturalną różnorodność gatunkową drzewostanów.
Drzewostany do przebudowy (w miejscach, gdzie skład gatunkowy jest niedostosowany do siedliska.
Drzewostany przeszłorębne (drzewostany o malejącym przyroście, w dalszej perspektywie ulegające rozpadowi)
Drzewostany rębne (dojrzałe do wyrębu)
Cięcia przedrębne – o charakterze selekcji negatywnej. Wykonując je należy mieć na uwadze usuwanie drzew uszkodzonych, chorych i zaatakowanych prze długoletnie patogeny.
 

• Oddział: 317d w Leśnictwie Rudnica.

Powierzchnia wydzielenia (działki) 5,20 ha. Siedlisko leśne: Las mieszany wilgotny (LMw), który charakteryzuje duża żyzność gleby i okresowo występujące uwilgotnienie. Powierzchnia została przewidziana do przebudowy w latach 1999-2028.

Rodzaj prac: Maszynowe pozyskanie drewna wykonane przy wykorzystaniu rębni złożonej III B, rozłożonej na cztery etapy.

Pierwszy etap rozpoczęto w 2004 roku w którym wycięto małe powierzchnie otwarte i posadzono dąb. Kolejny etap przebudowy kontynuowano w 2016 roku. Wycięto 1,89 ha odsłaniając istniejące młode pokolenie dębu. W tym etapie również wprowadzono dąb oraz świerk. Obecny etap rębni, który został wykonany w tym roku jest ukierunkowany na odnowienie* naturalne sosny i brzozy. Wycięto małe powierzchnie otwarte do 0,2 ha. Na pozostałym areale wykonano cięcia częściowe. Cięcia częściowe - mają służyć inicjowaniu odnowienia* naturalnego w zaoranych pasach przy jednoczesnym ocienieniu pozostawionych drzew gatunków od których oczekujemy wydania plonu nasion. Planowany skład gatunkowy przyszłego drzewostanu powinien wyglądać następująco: Dąb 40% Świerk 20% Brzoza 20% Olsza 10 % Sosna 10%.

*Odnowienia, zalesienia, poprawki – to inicjowanie i kształtowanie młodego pokolenia lasu. Odnowienia powstają na terenach leśnych po usunięciu dojrzałych drzewostanów. Zalesienia polegają na wprowadzaniu roślinności leśnej na tereny nieleśne (np. nieprzydatne do użytkowania rolniczego). Te zadania wykonywane są najczęściej poprzez sadzenie drzew gatunków leśnych. Coraz większego znaczenia nabierają obecnie odnowienia naturalne - powstające samorzutnie lub inicjowane. Takie odnowienia to naturalne procesy zmiany pokoleń lasu z zachowaniem całego bogactwa genetycznego. Zadania związane z sadzeniem lasu obejmują również wprowadzanie drugiego piętra lasu, poprawki, uzupełnienia i dolesienia – czyli zabiegi, które mają na celu poprawę jakości hodowlanej i zwiększanie różnorodności gatunkowej i możliwości produkcyjnych, upraw, młodników i starszych drzewostanów.

Układ przestrzenny cięć prezentuje poniższy szkic

• Oddział: 310c w Leśnctwie Żednia

Maszynowe pozyskanie drewna w drzewostanie dojrzewającym (60-70 letnim) na łącznej powierzchni 18,85 ha. Zabieg wykonany przez operatorów maszyn wielofunkcyjnych pod nadzorem leśników, określany w nomenklaturze leśnej jako: Trzebież Późna Pozytywna (TPP).

Trzebież to nic innego, jak rozrzedzenie rosnącego drzewostanu. Potrzeba cyklicznego pomniejszania liczby drzew na daną powierzchnie wynika z faktu, iż wzrost na wysokość i grubość drzewa powoduje zmniejszenie się ich przestrzeni do życia. Główną powodem wykonania prac jest zachowanie zdrowotności drzewostanu. Na skutek wzrostu drzewa wraz z wiekiem robi się coraz mniej miejsca, co powoduje osłabienie wytrzymałości drzew na czynniki atmosferyczne, takie jak wiatr czy ciężki śnieg. Trzebieże w Lasach Państwowych wykonuje się cyklicznie przynajmniej raz na 10 lat w danym drzewostanie. Przed rozpoczęciem prac wyznacza się (przy pomocy farby) drzewa do usunięcia.

Drzewa do usunięcia kwalifikujemy zgodnie z poniższą kolejnością:

1. Drzewa zagrażające bezpieczeństwu publicznemu i pracujących na powierzchni osób.

2. Witalność i zdrowotność drzewa i drzewostanu. Przy wykorzystaniu cyklicznych cięć usuwa się drzewa zarażone patogenami.

3. Gatunek drzewa. Czyli regulujemy skład gatunkowy drzewostanu.

4. Jakość pojedynczego osobnika. Pozostawiamy dorodne osobniki do czasu osiągnięcia przez nie dojrzałości (wieku rębności).

Układ przestrzenny cięć prezentuje poniższy szkic

• Oddział: 167i; 167j; 167k w leśnictwie Kołodno

Maszynowe pozyskanie drewna w drzewostanie dojrzewającym (60-70 letnim) na powierzchni 4,42 ha. Zabieg wykonany przez operatorów maszyn wielofunkcyjnych pod nadzorem leśników, określany w nomenklaturze leśnej jako: Trzebież Późna Pozytywna (TPP).

Trzebież to rozrzedzenie rosnącego drzewostanu. Potrzeba cyklicznego pomniejszania liczby drzew na daną powierzchnie wynika z faktu, iż wzrost na wysokość i grubość drzewa powoduje zmniejszenie się ich przestrzeni do życia. Główną powodem wykonania prac jest zachowanie zdrowotności drzewostanu. Na skutek wzrostu drzewa wraz z wiekiem robi się coraz mniej miejsca, co powoduje osłabienie wytrzymałości drzew na czynniki atmosferyczne, takie jak wiatr czy ciężki śnieg. Trzebieże w Lasach Państwowych wykonuje się cyklicznie przynajmniej raz na 10 lat w danym drzewostanie. Przed rozpoczęciem prac wyznacza się (przy pomocy farby) drzewa do usunięcia.

Drzewa do usunięcia kwalifikujemy zgodnie z poniższą kolejnością:

1. Drzewa zagrażające bezpieczeństwu publicznemu i pracujących na powierzchni osób.

2. Witalność i zdrowotność drzewa i drzewostanu. Przy wykorzystaniu cyklicznych cięć usuwa się drzewa zarażone patogenami.

3. Gatunek drzewa. Czyli regulujemy skład gatunkowy drzewostanu.

4. Jakość pojedynczego osobnika. Pozostawiamy dorodne osobniki do czasu osiągnięcia przez nie dojrzałości (wieku rębności).

Układ przestrzenny cięć prezentują poniższe szkice