O skuteczności stosowanych w Polsce metod zarządzania populacją żubra świadczy stały wzrost jego liczebności – na początku 2018 r. w naszym kraju żyły 1873 żubry, w porównaniu z zaledwie 717 zwierzętami w 2000 r. Żubr jest jednym z nielicznych gatunków na świecie, których status na Czerwonej Liście IUCN poprawił się – awansując z zagrożonego (EN) na narażony (VU).

Eliminacja niektórych osobników była przykrym, lecz niezbędnym działaniem od początku przywracania żubra polskim lasom. Tak na terenie parków narodowych, jak i w lasach pod zarządem LP, eksperci typują do odstrzału z hodowli zagrodowych oraz stad wolnościowych osobniki chore, które nie mogą być poddane leczeniu, z urazami lub wadami uniemożliwiającymi im normalne życie, odrzucane przez pozostałe żubry, a także te, które wykazywały agresję w kontaktach z człowiekiem. W niektórych lokalizacjach, takich jak Puszcza Borecka czy Knyszyńska, pojemność siedliska jest za mała, żeby wykarmić całe, rosnące stado i wtedy eliminuje się pojedyncze, najsłabsze albo schorowane zwierzęta.

Odstrzał jest zawsze ostatecznością. W celu zmniejszenia zagęszczenia istniejących stad leśnicy we współpracy z naukowcami tworzą nowe, tak jak powstałe w ubiegłym roku w Puszczy Augustowskiej. Kolejnym planowanym miejscem wsiedlenia żubrów jest Puszcza Romincka. Polskie zwierzęta są także przekazywane za granicę – w ostatnich dwóch latach ponad 50 z nich trafiło do zagród w Hiszpanii, Czechach i Bułgarii. Niestety ze względu na specyficzne wymagania gatunku (duża przestrzeń, wystarczająca baza pokarmowa, potencjalne konflikty z rolnikami i miejscową ludnością) znajdowanie odpowiednich lokalizacji dla nowych stad to zadanie niezwykle trudne i wymagające wielu wcześniejszych przygotowań.

W Polsce nigdzie nie prowadzi się odstrzałów komercyjnych żubrów. W kwietniu 2018 r. dyrektor generalny Lasów Państwowych podjął decyzję, zgodnie z którą wszystkie nadleśnictwa zrezygnowały z oferowania myśliwym możliwości dokonania sanitarnego odstrzału tych zwierząt za opłatą.

Selekcja żubrów to długotrwała i skomplikowana procedura, odbywająca się pod kontrolą Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, która najpierw musi wydać zgodę na eliminację maksymalnej dopuszczalnej liczby osobników. Stan zdrowia wszystkich wolnych stad żubrów jest oceniany podczas cyklicznych spotkań komisji ekspertów. W jej skład wchodzą lekarze weterynarii, naukowcy, specjaliści z Lasów Państwowych, Białowieskiego Parku Narodowego. Dzięki uważnej obserwacji zwierząt eksperci są w stanie określić, które z nich zagrażają dobru całej populacji albo są narażone na zbyt wielkie cierpienie z powodu zaawansowanej choroby czy rany. Cała operacja jest starannie przygotowywana – nigdy nie zabija się zwierzęcia w miejscach dokarmiania ani w obecności innych członków stada. Samych odstrzałów dokonują pod nadzorem weterynarzy posiadający odpowiednie uprawnienia pracownicy LP, w ramach obowiązków służbowych.

W 2017 r. rozpoczęła się realizacja czteroletniego kompleksowego projektu ochrony żubra przez Lasy Państwowe. Jego cele to: zwiększenie liczby stad żubrów w Polsce, rozprzestrzenienie tych zwierząt za granicę, stworzenie banku genów, poprawa stanu zdrowotnego żyjących żubrów i zwiększanie świadomości społecznej na temat potrzeb i metod ochrony gatunku. Koszty projektu, wynoszące ponad 40 mln zł, w całości są pokrywane ze środków Lasów Państwowych (tzw. fundusz leśny).